کیسه صفرا اندام کوچکی است که در سمت راست و زیر کبد قرار گرفته است. صفرا که در کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود به هضم چربی‌های رژیم غذایی کمک می‌کند. در افرادی که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند قطعاتی از مواد جامد در کیسه صفرا تشکیل می‌شود.
انواع سنگ‌های صفراوی عبارتند از:
۱. سنگ‌های کلسترولی که شایع‌تر هستند.
۲. سنگ‌های رنگدانه‌ای که کوچکتر و تیره‌تر بوده و از بیلی‌روبین تشکیل شده‌اند.
علائم سنگ کیسه صفرا
ممکن است سنگ‌های صفراوی علامتی را در فرد مبتلا ایجاد نکنند، اما اگر علائمی مشاهده شود می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:
• درد در قسمت فوقانی شکم و فوقانی کمر که ممکن است چندین ساعت طول بکشد.
• تهوع
• استفراغ
• سایر مشکلات گوارشی مانند نفخ، سوءهاضمه و سوزش سر دل
درمان سنگ کیسه صفرا در اغلب افراد جراحی و خارج کردن کیسه صفرا از بدن است.
علل بروز سنگ کیسه صفرا
اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، چاق باشید، قرص‌های پیشگیری از بارداری و یا به منظور رفع علائم یائسگی درمان جایگزینی هورمون دریافت کنید، باردار باشید، به دیابت مبتلا باشید، به سرعت وزن خود را کاهش دهید و یا به مدت طولانی گرسنه بمانید بیشتر در معرض ابتلا به سنگ‌های صفراوی قرار دارید.
سنگ‌های صفراوی در زنان و افراد بالای ۴۰ سال شایع‌تر هستند.
چاقی چگونه احتمال بروز سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد؟
در افراد مبتلا به چاقی میزان تولید کلسترول بالاتر است. این امر می‌تواند منجر به تولید صفرایی شود که مقدار بیشتری کلسترول دارد. تجمع کلسترول سبب کاهش انحلال‌پذیری و ایجاد سنگ می‌شود. همچنین در افراد چاق ممکن است کیسه صفرا بزرگتر بوده و عملکرد آن کاهش یافته باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که چاقی شکمی در مقایسه با زمانی که چربی در ناحیه ران تجمع پیدا کرده باشد، تاثیر بیشتری در بروز سنگ‌های صفراوی دارد.
حتی اگر وزن ۱۰ درصد کاهش یابد می‌توان از بروز بسیاری از عوارض چاقی پیشگیری نمود.
چرا کاهش وزن سریع احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد؟
در افرادی که بیش از ۱/۵ کیلوگرم در هفته وزن کم می‌کنند احتمال تشکیل سنگ‌های صفراوی بیشتر است. رژیم‌های بسیار کم‌کالری و یا درمان چاقی از طریق جراحی به علت کاهش وزن سریع احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهند. به همین علت، توصیه می‌شود که کاهش وزن در افراد چاق به نیم تا یک کیلوگرم در هفته محدود شود.
مصرف مواد غذایی حاوی فیبر (غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها) و چربی‌های سالم (چربی‌های حاوی اسید چرب دوگانه مانند روغن‌های مایع گیاهی) و کاهش مصرف غلات تصفیه شده، غذاهای شیرین و چربی‌های اشباع احتمال تشکیل سنگ را در کسانی که برای کم کردن وزن خود تلاش می‌کنند، کاهش می‌دهد.
رژیم غذایی بعد از خارج کردن کیسه صفرا از بدن
به افرادی که به تازگی کیسه صفرای خود را خارج کرده‌اند توصیه می‌شود:
• از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده خودداری کنند.
• میزان فیبر رژیم غذایی خود را به تدریج افزایش دهند.
• حجم وعده‌های غذایی را کاهش و تعداد وعده‌ها را افزایش دهند.
• اگر به اسهال مبتلا هستند تا زمانی که بهبود یابند مصرف کافئین، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و شیر را محدود کنند.
